Een goede gezondheid voor iedereen

Analyse

“Een goede gezondheid”, dat wensen we elkaar oprecht bij het begin van een nieuw jaar. Eind vorig jaar echter werden besparingen aangekondigd binnen het domein preventieve gezondheid. Hoewel een deel van de aangekondigde besparingen intussen ongedaan werden gemaakt, is op dit moment nog niet duidelijk waar en hoeveel zal bespaard worden. We vragen ons dan ook af in hoeverre die goede gezondheid een garantie kan blijven voor iedereen.

“Investeren in gezondheidspromotie is de beste investering die een overheid kan doen: van elke euro die wordt geïnvesteerd in preventie, krijgt de schatkist op middellange termijn 4 euro terug”

– Prof. Lieven Annemans

Bij de start van een nieuw jaar voelen we de drang om in de pen te kruipen. Wensen voor wie je liefhebt, worden verpakt in geadresseerde enveloppen. Ze spreken over succes, plezier, liefde en bovenal een goeie gezondheid.

Gezondheid is geen gegeven, maar wordt beïnvloed door determinanten die deels binnen en deels buiten onze eigen controle liggen. Het proces waarbij mensen worden ondersteund om meer controle uit te oefenen over wat hun gezond(er) maakt, wordt gezondheidspromotie genoemd (www.who.int).

Gezondheidspromotie is één van de centrale bouwstenen in het concept van een wijkgezondheidscentrum, omdat zo kan ingespeeld worden op oorzaken van gezondheidsproblemen. Half december berichtte Vlaams minister Wouter Beke echter dat er 2.3 miljoen euro moet worden bespaard binnen het domein van gezondheidspromotie en preventieve zorg. Hoewel een deel van de aangekondigde besparingen intussen ongedaan werden gemaakt, is op dit moment nog niet duidelijk waar en hoeveel zal bespaard worden. En dus werd massaal in de pen gekropen, maar dit keer om alle Vlamingen een ‘zo goed als mogelijke gezondheid’ te wensen.

Er vloeide al heel wat inkt over deze besparingen.

Ten eerste omdat men kan aannemen dat de langetermijneffecten van een besparing op gezondheidspromotie en -preventie niet opwegen tegen de economische voordelen op korte termijn. Professor gezondheidseconomie Lieven Annemans (Vakgroep Huisartsgeneeskunde en UGent) refereerde in een artikel uit de Morgen van 29 mei 2019 nog naar investeren in gezondheidspromotie als “de beste investering die een overheid kan doen: van elke euro die wordt geïnvesteerd in preventie, krijgt de schatkist op middellange termijn 4 euro terug”.

Ten tweede werden deze besparingen geflankeerd door druk op het middenveld en de openbare diensten, besparingen in sociaal-cultureel werk en een impasse in het federaal politiek klimaat. Vuurwerk kreeg deze eindejaarsperiode een minder feestelijke – maar erg warme- betekenis. Hoe gezond een bevolking al dan niet is – nu én in de toekomst- wordt in sterke mate bepaald door de omstandigheden waarin burgers spelen, leven, werken en wonen. Werken aan gezondheid is onmogelijk zonder gezondheid als aandachtspunt mee te nemen op elk overheidsniveau en in elk overheidsdomein (‘health in all policies’). Hoe overheden zonder duurzaam, gedeeld en geïntegreerd beleid samen kunnen waken over de gezondheid van alle inwoners is een vraagteken.

Voordat de debatten over de overheidsbudgetten van start gingen, werden de krijtlijnen voor de komende regeerperiode uitgezet in het Vlaams Regeerakkoord. De toon die daar primeert is er één van autonomie en individuele verantwoordelijkheid. Gezondheidsgedrag echter – een centrale focus binnen gezondheidspromotie – is geen louter individuele keuze. Het is het resultaat van een complex geheel van individuele & omgevingsdeterminanten die zich zowel op micro- als op het meso- (buurt, werkplek, school,…) en macroniveau (beleid, klimaat,…) bevinden. Dit leren we uit onze praktijk, maar is ook uitgebreid beschreven in literatuur. Interventies die zich richten op individuele gedragsdeterminanten (kennis, attitude, … ) om een verandering in gezondheidsgedrag teweeg te brengen, vragen om een beleidskader dat inspeelt op de structurele factoren die het maken van gezonde keuzes beïnvloeden. Een sterk sociaal beleid met een duidelijke visie op structurele ongelijkheid is een voorwaarde. Als dit ontbreekt, riskeren acties in het kader van gezondheidspromotie de bestaande gezondheidsongelijkheden te versterken.

Als medewerkers van wijkgezondheidscentra in Vlaanderen en Brussel zorgen we samen voor de gezondheid van meer dan 90.000 burgers. Samen met hen kijken we bezorgd vooruit en wensen we het ons allemaal toe: een goede gezondheid voor iedereen.

 

Deel dit artikel:
Facebook
Twitter
LinkedIn